poeziya deqiqeleri

Sen dedin sevirem, men de inandim

Senin her sozune alishdim, yandim

Heyat qeribedi, sense vefasiz

Deshikden baxirsan ay etibarsiz.

(Sehv etmirsiz—bu “sher” azerbaycanli emeyinin behresidir, Cerkiz bazarinda yashayib yaradan Fuzuli sakini Ibrahimin yaradiciligindandi. )

1998-ci ilde Solomon Volkov “Iosif Brodski ile dialoqlar”adli kitabini cap etdirdi. Muellif uzun iller erzinde dahi shairle (yeri gelmishken, azerbaycanda vaqif ve ashiq elesgere de dahi shair deyirler) unsiyyetde olmushdu. Yeri gelmishken, Volkovun oz fikirleri de kifayet qeder maraqlidi—eks halda Brodski 14 il erzinde onunla dialoqa girmezdi---- ve bezen oxucuya Brodskinin sozlerinden az maraqsiz gelmir. Axmatova haqqinda danisharken Volkov Brodskiye bele deyir:” O genc yashlarinda ele fenomenal derecede gozel mehebbet sherleri yazmishdi ki, yuz ilden sonra da bir birlerini seven rus genclerinin hemin sherleri oz sevgililerine oxuyacagina eminem.”

Mence kifayetdi. Buna kim emin deyil ki…

Bir defe Agalar Memmedov yazmishdi:” suruler de curbecur olur. Cins ferdlerin surusu ile cir ferdlerin surusu bir olmur.”

Butun dovrlerde xalq kutleleri suru olub. Besheriyyet tarixinde en dehshetli shey insan surusudur— Folkner de ele buna gore deyirdi ki, dunyani insan xilas edecek, insan surusu yox. Amma Rusiyadaki suru ile azerbaycandaki suru tamam ferqli surulerdir. Cins ferdlerin surusu ile cir ferdlerin surusu arasinda olan ferq burada uze cixir.

Rus gencleri bir birlerini sevende oz sevgililerine Blokdan, Axmatovadan, Svetayevadan oxuyurlar. Azerbaycan qizlarinin oz alemlerinde sevgili hesab eledikleri oglanlar haqda xatire defteri tutub “bu gun O gelmishdi” tipli dushuk cumlelerden sonra xumar qedimovanin mahnilarindan birinin sozlerini yazmalarini hele yuz il bundan sonra da goreceyimize hec shubheniz olmasin. Adeten bele “sherlerin” altinda da “aliye” serialindan shekiller yapishdirirlar.

Eli qabarli azeri oglanlarinin qizlara yazdiqlari mesaj-sherlerden, “seni sevmek nece ishgenceli imish” xarakterli “poeziyadan” da xeberdariq. Bizim olkede ceyiller qiz bishirmek ucun hele de eliaga vahidin qezellerinden istifade eleyirler--- -qezele qulaq asan bir qizin dogdugu ushagi tesevvur elemek cetin deyil.

Bizim olkenin toylarinda tamadalar beyle gelinden bashqa haminin sagligina bayati deyirler---valideyn lerin, ozu burda olmayib ureyi burda olanlarin, Rusiya bazarlarinda yaxshi alver edenlerin, verem coplerinin-- -bir sozle, besheriyyete ziyan vuran her sheyin sagligina bade qaldirirlar. hemishe de sherle…

Poeziya da bu olkede bedbext olub. Azerbaycanin butun tarixi erzinde hami sher yazib—hokmdarindan tutmush idmancisina qeder. Bashi sher yazmaga, arvad almaga qarishmish hokmdarlarin topdan tufengden de xeberleri olmayib, ele bilibler ki hele qilinc zemanesidi, bir de xeber tutublar ki Osmanli qoshunun yarisini qirib, tebrize gelir. Bele yerde shairlik damarlari tutub ve …qaciblar. Hitlerin yaxin dostu memmed emin resulzade de cavan vaxtinda sherler yazarmish. Eh, fani dunya… hani o gunler?

Bizde hami yazir, hami maklatura cizma qara eleyir ve hec kim oxumur. Ruslarda shairler yazir, Brodski nobel mukafati alir ve gencler yuz il sonra da Axmatovani oxuyur. Brodskini oxuyan bir xalqa suru demeye de adamin dili gelmir.

nirvananin olum gunu

Kim dushunurse ki nifret qurtaranda sevgi bashlayir, o sehv eleyir. Adeten nifretden sonra boshluq olur—derin, sonsuz, lal boshluq, lap orqazmdan sonra oldugu kimi. Uzanirsan ve bashini qaldirib mavi semaya baxirsan. Sevgiden nifrete bir addimliq yoldur, nifretden sevgiye kecid ise cox cetin olur.

Dunen menim esgerlikden geldiyim gun idi, heyat o qeder bosh ve menasizdir ki esgerlik indi mene cennet kimi gorunur. Ne ise, gedib icmek istedim, amma getmedim. Sebeb o deyildi ki pulum yox idi, mende hec vaxt pul olmur, sadece olaraq birdenbire adam oz tekliyini son derece oldurucu shekilde hiss edir. Istedim gedib icem, amma icmek istediyim hemin o adami tapa bilmedim. Men bax bu adamla uzbeuz olmaq isteyirdim:

You're face to face

With The Man Who Sold The World

O getmishdi, men ise hemin gun tek qalmishdim. Remark demishken, tragediya iyirmi il davam edende komediyaya cevrilmek qorxusu yaranir. Komediya umumidi, suruye mexsusdu, amma herenin oz tragediyasi var. Indi oz tragediyamin sherefine tek-tenha icirem. Bizi yashadan sen deme ele bu xirda agirlar, lazimsiz qem qusse imish. Bunlar da bitende heyat ozunun son menasini da itirir. Umumiyyetle men shairlerin yerine olsaydim, facievi sheylerden hec ne yazmazdim. Bir de gorursen senin ureyin agriyaraq yazdigin, bir gece yagish altinda qebiristanliqda qalib icerken aglina gelen sozu kimse forumda ozune imza qoyur. Ya da nishanlisina yazdigi mektuba elave edir. Dehsetdi.

Yay kimi nifret etdiyim ikinci fesil yoxdur. Men oktyabri,dekabri sevirem—adamlar adeten qocalanda xoshbext olduqlari gunleri yadlarina salirlar. Qocalmaq ucun cox yashamaq lazim olmadigini basha dushmeye bize gor nece il lazim oldu.

Sevgiyle nifretin ferqi ondadir ki ayiq olanda nifret etdiyini, icende ise sevdiyini yada salirsan. Gor ne vaxtdir ki men sevdiyim adamlari yadima salmiram. Bu pisdi, amma dehshetli deyil. Dehshetli odur ki icesen, amma birden anlayasan ki sen deme hec kimi sevmirsen. Onda daha icmeyin de menasi qalmir. Mat olmaq istemirsense, onda gerek evvelden shahmat oynamayasan.

Menim uzaqda (amma bedbextlikden azerbaycanda) yashayan dostum var---icdiyimiz zaman zeng edirik ve icen ayiq olana deyir:”men seni sevirem.” Deyesen esl mehebbet de ele budur. Azerbaycanda bele sheye nakam mehebbet de deyirler---- nizami gencevi bele sheyler haqda poema yazmaqdan yaxshi pul alarmish. yeri gelmishken, pullar deyishende nizaminin de cani qurtardi--- yazigin gozune eynek cekirdiler. Guya kitab oxumaqdan nizaminin gozleri zeifleyibmish.

Sabah yene bele olacaq. Sabah yene icecem ve oturub aglima geleni yazacam. Vaxti catanda getmeyi bacarmirsansa, demeli zeifsen. Vaxt ise coxdan catib.

I must have died alone

A long, long time ago

bermuda

Veten mene ogul dese ne derdim

Alver edib bazarlarda gezerdim

(herbi vetenperverlik movzusunda olan sherlerden)

Azerbaycanin genc solculari Bermudada rok parti kecirir. Shukur allahin birliyine, bu gunu de gorduk.

Yer pis secilib, Bermuda--- demeli geri qayitmaq ehtimalin kifayet qeder azdir. Iyunun 14-de azerbaycan polisleri subut etdiler ki hetta alaturka kimi adama yuxu getiren, adindan mugamat ve qezel qoxusu gelen bir yeri de Alfred Hickok ucun ideal veziyyete getire bilerler. O ki qaldi Bermuda ola, onda her shey evvelden hazirdi.

Solcu sozu haqda fikirlerimi demek istemirem, yahooqrup da ozune gore ictimai yer hesab olunur, demeli yeri deyil.

Azerbaycan xalqinin deyerli ovladi Emin Milli Sovet Sosializmi haqda danishacaq. Adini solcu qoyasan, hansisa bir liberali getirib SSRI kimi dovleti ona soyduresen—bunun adini hele tapa bilmemishem. Eger sol ideologiyadan az-cox bashin cixirsa, bir –iki kitab oxumusansa, onda ozun Sovet Sosializmi haqda danish—danishmaga da ele bundan bashla ki Bakidaki binalarin 95%-ni hemin o menfur totaliotar dovlet tikib. Yox, eger o sozleri deyib ozunu camaatin gozunden salmaga cesaretin catmirsa, onda get ozune yaxshi bozbash bishiren arvad al, bashini ashagi sal, aileni saxla, daha sen hara, sol hara? Umumiyyetle parti kecirmek evezine kitab oxumaq lazim idi--- oxumaq ise hemishe kifayet qeder cetin ish olub.

Partinin teshkilatcilari Avropadan qrant alan ve hele sol haqqinda bir dene olsun kitab oxumayan (teeccublu deyil—tarixci eli hesenov da Che Geverani tanimirdi) hansisa iki neferden ibaret saf eqideli gencdir. Her il 1 May numayishlerinde bu saf eqideli balalar o qeder doyulurler ki gelen ilin mayina qeder yorgan- doshekden durmurlar.

Avropaya yaltaqlananlar, turkiyeye aftafa dashiyanlar SSRI-ni soymeye yaxshi behane tapiblar. Maraqlidi, demokratik solcular ve liberallar parti kecirirler, seminar teshkil edirler, SSRI haqda ise kommunistler yox, emin milli danishir. Niye? Belke azerbaycanda communist yoxdu? Var, amma partinin meqsedi SSRIni soymek oldugundan esas rolu emin milli oynamalidir. Hemishe bolsheviklerle bashqa partiyalar arasinda olan bashlica ferq bolsheviklerin intellectual bazasi olub. Savadsiz, intellectual zeif adam communist ola bilmez---- en yaxshi halda solcu ola biler. Yaxshi sozdu, solcu…

Liberallarin min dene erkin qedirlisinin, emin millisinin cavabini vermeye tekce 18 yashli F. Bakunin besdi—amma ona soz vermek parti teshkilatcilarina serf elemir—ters kimi F. stalinistdi. Avropadan maliyyeleshen bele partilerin bir meqsedi var--- SSRIni ve kommunsit ideologiyasini gozden salmaq.

SSRI-ni ve Stalini sevirik, eqidemiz partilerden partilere deyishmir, yeqin ki kommunizme regbetini saxlayan adamlardan hec biri SSRI-ni lekelemek meqsedile kecirilen bele tedbirlere qatilmayacaq.

Parti ishtirakcilarina ise ikinci alaturka arzulayiram. Cunki bu defe neinki alaturkaya, lap osvensime de layiqdiler.

bir deqiqelik sukut

"-yene pullarimizi havaya sovururlar.
-ne olub ki?
-eshi, ateshfeshanliqdi da. Heyder eliyevin azerbaycana gelen gunudu
deyesen.
--amma qedesh, bizim de bayramimizdi e. bu gun hem de doqquzuncu
imamin movlududu."
(14 iyul gecesinin magaza sohbetlerinden)
"cunki basha dushurler ki elm ehlinin deyeri hec bir maddiyyatla
olculmeyecek qeder qiymetlidir. Bunu gencler cox yaxshi basha dushur
ve odur ki calishirlar ki, savadli olub elm ehline qarishsinlar. "
("Telebe" qezeti, 13.06.2008-- -gulshen yunisova)
Azerbaycanin guya ki savadli, muasir gencinin elm ve savad haqda
yazdigi orta esr cumlelerine baxin. Elm ehline qarishmaq arzusunda
olan genclerden kecek su ceninin yanina.
Edliyye nazirliyinin iki metr yuxarisinda, su ceninin ustunde
yaziblar:" s… am….-a girir. Bir deqiqelik sukut."
Bu da azerbaycan mentaliteti—buyurun.
Bu yazini dede qorqud ve ans press demishken, qari ve yagi dushmen
olan ermeniler yazmayiblar. Neftimizi, pambigimizi, tut aragimizi
talan edib aparan sovet ittifaqinin da bu yazidan xeberi yoxdu—o
vaxtlar latin elifbasi ile yazmirdilar. Bele derin menali cumleden
fars shovinistlerinin ve medeniyyetimizi ogurlamish fransizlarin
xeberi oldugunu da dushunmurem. Demeli yazan oz qebilemizdendi.
Yazi namus ve qeyretin paytaxti sayilan sovetski ile yasamalin
birleshdiyi yerde, ustelik de bir nece nazirliyin, universitetlerin,
en esasi ise elmler akademiyasinin binasinin lap yaxinliginda su
cenine hekk olunub. Yazinin son derece derin bedii uslubda yazilmasi
ise onu gosterir ki muellif kifayet qeder savadli ve felsefi
dushunce terzine malik biri olub.
Bu yazini yazanin atasi en azi elmler doktoru, anasi bash hekim olsa
hec teeccublenmerem. Bu yazini rehmetlik Ratu demishken, psixoanaliz
etsek, bele cixir ki yazini yazan ya hemin prosesden bixeberdir, ya
da ozu bu ishle meshgul olarken tenteneli shekilde bir deqiqelik
sukutda dayanir---azerbayca nlidan ne desen gozlemek olar. Inaniram.
Amma burda mene catmayan tamam bashqa meseledir. Kucede, qadinlarin,
ushaqlarin, yashlilarin, xarici qonaqlarin gelib kecdiyi bir yerde
bele soz yazilirsa ve hefteler erzinde hec kim bu yazini silmirse,
demeli bu yazi milli mentalitete uygundur. Onda bu mentalitete
tupurmeyesen, neyeyesen. Yox eger, milli mentalitete ziddirse, onda
bele cixir ki azerbaycanlilar saxtakardilar, bir nefer adam
tapilmadi ki yazini oradan silsin. Hansi terefden baxsan ferqi
yoxdur, yene de gelib mentalitetin curukluyunun ustunde
dayanacaqsan.
Shexsi fikrimdi, razi olmaya bilersiz, amma mene ele gelir ki
mentalitete son derece uygun cumlelerdir. Musiqisi meyxana,
qehremani yeddi qazan plov yeyen koroglu, adeti toy, dushmeni ermeni
(dushmen hemishe xalqin ozune layiq olur—azerbaycanlilar ise tesdiq
edirler ki ermeniler bizim coxesrlik dushmenlerimizdir) vetenperveri
girshahin ve sabir rustemcanli, shairi zelimxan olan bir milletden
bundan artigini yazmagi gozlemek de olmazdi. Eliaga vahid o vaxt
meyxana deyib sovet rejimine qarshi mubarize apardigi kimi,
indikiler de su ceni ustunde yazib oz aqressiyalarini dunyaya beyan
eleyirler.
Nazperi dosteliyevanin oglunun toy kasetine baxan qadinlari gorende
fahishelere olan hormetim artir—hec olmasa fahishe fahisheliyini
boynuna alir. Toy kasetine baxib gun keciren, qonshudaki hansi qizin
mini yubka geydiyi haqda qeybet elemekden bashqa ishi-peshesi
olmayan daliyogun arvadlara ne ad qoyasan?
Toy kasetinden secilib ere geden arvadlashmish qizlarin,
gullurexanimlarin istehsal elediyi ushaq su ceninin ustunde
Folknerden, Markesden yazmayacaqdi ki. Ushaq ele bilir ki seks vaxti
ses cixarmaq exlaqsizliqdi, ona gore de hamini bir deqiqelik sukuta
cagirir---teeccublu bir shey yoxdur.
Son model mersedeslerde meyanaya qulaq asan ceyillere baxanda bir
daha inanirsan ki dndarlar haqlidi, insan meymundan yarana bilmezdi,
Darvin yalan deyir, bele bir mocuzeni ancaq allah yarada bilerdi.
Hemin mersedesi yaradan muhendis ve meyxanaya qulaq asan ceyil her
ikisi insandirsa, demeli allah var ve o mocuzeler gostermekde davam
edir ki biz imana gelek.
Allahin en boyuk mocuzesi azerbaycanlilardi. Sizi iman gelmeye
cagiriram.

ad gunu

Ana, getdin izin qaldi

Qelbimizde mehebbetin

Dilimizde sozun qaldi…
(bir qebrin ustundeki sherden)



I don't know why I'd - rather be dead than cool

(bu ise Nirvananin “stay away” mahnisindandi)

Bu gun Boyuk Fransa inqilabinin bash vermesinden ne az , ne cox ---219 il kecir.

219 il evvel fransizlar dunyanin tarixini deyishdiler. Aradan kecen 219 ilde fransizlarla azeriler arasindaki ferq demek olar ki deyishmeyib. Fransizlar yene de dunyanin tarixini deyishir ve yeni tarxi yazirlar, biz ise yene de cayxanada oturub qerbin medeniyyeti sherqden ogurladigi haqda dushuk sohbetler eleyirik.

Fransa yene dahiler yetishdirir, biz ise en yaxshi halda ashiqlar, tamadalar ve meyxana ustalari istehsal edirik. Bizim hele 1789-ci il Fransasina catmagimiza olmayan yerde 219 il vaxtimiz var.

Fransada niye gore inqilab oldu? Niye gore azerbaycanda hec vaxt inqilab olmayib ve olmayacaq? Cunki Fransada inqilabi hazirlayan dahiler var idi, Fransa inqilabi Russodan, Volterden, Didrodan bashlamishdi. Azerbaycanda inqilabi ideyalarin, proqressiv fikirlerin dashiyicalari kim ola bilerdi –belke ashiq elesger, molla penah vaqif, molla veli vidadi (ters kimi hamisi molla olub) qoyun dalinca qacan azerbaycan camaatina felsefi sohbetler eleyecekdiler? Bu milletin shairi de ozu kimi yaniqdi, gormemishdi, geride qalmishdi, arvad dalinca baxib hesretle udqunandi. Vaqifin sherlerini oxumaq kifayetdi ki azerbaycan camaatina nifret edesen---adam bir sherinde qadin bedeninde olan butun orqanlarin adini cekib agzinin suyunu axidir. Bizimkiler Volter cehennem hec Markiz de Sad olmaga da yaxinlasha bilmeyibler. Fransa inqilabi Marati, Robespyeri, Dantonu, Sen Justu yetishdirdi. Bizde bash veren caxnashmalar vaxti ise mamedler, isalar, ebulfezler meydana atilmishdilar. Fransa inqilabinin rehberleri varlilarin emlakini musadire etdikleri, kilsenin hakimiyyetine son qoyduqlari halda 1918-20 ci illerde resulzadenin cumhuriyyetinin ordusunda bir nefer bele varli ve tacir ovladi yox idi. AXC-Musavat hakimiyyeti dovrunde 70 illik sovet hakimiyyeti dovrunde qurulanlar ugurla mehv edildi. Bize inqilab yarashmir--- -onu da ozumuze layiq shekilde edirik.

Ayaqqabisiz, silahsiz fransiz esgerleri marselyoza oxuyaraq Avropani feth edirdiler. Bizimkiler ev-eshiklerini qoyaraq bir gulle de atmadan qoyun quzunu goturub birbasha Bakiya telesirdiler— torpaqlarini ermeniye verib camaatin evini ishgal elemeye qacirdilar.

Fransa inqilabi dunyaya tek yaxshilari yox, pisleri de tanitdi. Jozef Fusheni, Taleyrani, Barrasi, Sieyesi---satqinlar i, xeyanetkarlari, axmaqlari biz hemin inqilabin tarixinden oyrenmishik. Amma fezail agamali ve ya zahid orucun hereketlerini baxarken Taleyran ve Fushe siyasetde exlaq ve deyerlerin en sadiq temsilcileri kimi gorunerdiler.

Tarixin yaddashina Lion celladi kimi yazilmish Kollo de Erbua azerbaycanin bir cox polis serjantlarina merhemet numunesi ola bilerdi.

Maraqlidi, sade fransiz hansi sebebden inqilab eledi? Pis yashayirdi? De Tokvil yazirdi ki1789-cu il inqilabindan sonra hec vaxt Fransanin milli rifahi inqilaba qeder olan iyirmi il erzindeki kimi suretle yaxshilashmamishdi. Onun fikrince :” oz veziyyetleri ne qeder yaxshilashirdisa, fransizlar onu bir o qeder dozulmez hesab edirdiler.” Sade azerbaycanlinin sosial veziyyeti yaxshilashanda o inqilab haqda yox, toy elemek, reqsane ve “ag coreyim” shadliq evi haqda dushunmeye bashlayir. Qullar azadligi sevmirler. Xoffer haqli idi:” Qullar yoxsuldurlar, amma quldarligin genish yayildigi ve mohkemlendiyi yerlerde kutlevi herekatin bash qaldirmasi ehtimali azdir. Qullar arasinda olan mutleq beraberlik, onlarin yashayish yerlerinde olan kommunal meishetin beraberliyi—butun bunlar shexsi naraziligin bash vermesini istisna edir. Qullarin cemiyyetinde ixtilaf yaradanlar-- --ya yenice qul halina salinanlar, ya da qulluqdan azad edilenler olur. Tezece azad olmush qul ucun verdish olunmamish azadliq --- onun naraziliginin kokunde duran bashlica sebebdir.”

seksual inqilab ve seksli inqilab

Baki kucelerinden birinde bele bir divar yazisina rast gelmishem:”sexual revolution”.

Dunen eshitdiyim telefon sohbeti ise daha celbedicidi: avtobusda geden cavan oglan rayondaki arvadina deyirdi:” geyin atamin yaninda shalvari, gorum sen utanajaxsan, yoxsa men utanajam.” Oglan bu sozleri cox ehtiyatla, astadan deyirdi ki etrafdaki namehrem canlilar sohbetin mezmunundan xeber tutmasinlar.

Bax esl seksual inqilab budur. Buna elmde tersine seksual inqilab deyirler, yeni tarixin tekerini geriye firladirsan.

Avropa elli ildir ki seksual inqilabi eleyib qurtarib. Indi tezesine hazirlashir. Biz hele gelinlerin qayinatalarinin ayagini yuyarken shalvar yoxsa yubkada eyilmelerini muzakire edirik. Adamin allahi var, shalvari tarixde ilk defe turk qadinlari geyinse de, mence yubka gozunun qiragi ile herdenbir yere baxan qayinatalar ucun daha elverishlidi. Ona gore de gelinlerinin shalvar geyinmelerine tepki gosterirler, yoxsa bizim azeri- turk mentalitetimiz shalvarin eleyhine deyil. En esasi ise hem yubkani hem de shalvari nurcu fabrikalari duzeldir—demeli dini hokmlere de emel olunur.

seksual inqilab hemishe biz turk toplumundan qaynaqlanib. Arvadini bashqa kishi ile tutanda olduren biz olmamishiqmi? Bacimizin telefonuna gelen zengleri yoxlayan, mesajlari oxuyan, nishanlimizin ay erzindeki telefon danishiqlarini telefon shirketlerinde tanish tapib pul vererek oyrenen biz qeyret simvollari deyilikmi? Azerbaycandaki er ve arvadlarin 99.99 %-i butun omurleri boyu eyni pozada uzanib tengnefes olaraq yeni canli yaratmaga seks demirlermi? Esl seksual inqilab ele budur, cunki hetta ibtidai qebilelerde de seks yaradiciliq, bizde ise istehsal prosesidir—biz seksin xarakterini bele deyishmishik— tarixde bundan daha boyuk inqilab tapmaq mumkun deyil. Eslinde bu cox normal haldir, kishi gunorta bozbashin yagini az elediyine gore doyduyu arvadiyla gece sevishe bilmez, uzaqbashi yorgunlugunu cixarmaq meqsedile onun ustune uzana biler ve oz aleminde seksle meshgul oldugunu dushuner. Bir defe gece saat ikide kohne dostumuz ishiqlari sondurulmush pencerelere baxdi ve dunyanin mudrik sozlerinden bir cumle xirdaladi:” bunlarin elediyi seks deyil, coxalmadi.”

Azerbaycanda en boyuk exlaqsizliq kishinin oz atasinin yaninda heyat yoldashini opmesi sayilir, ardinca ushagini qucagina goturmesi ve arvadi ile danishmasi gelir. Kifayet qeder inqilabi adet enenelerdir.

Oglani evlendirende toy kaseti qoyub “bax gor qizlardan hansi xoshuna gelir, gedek alaq” (ele bil plyaja getmezden evvel ezizbeyov metrosundaki yarmarkadan ucuz bustqalter alir) deyib bu yolla aile heyati qurmaq XXI esrde, sivilizasiyali dunyada inqilab deyilmi? Cemisi qirx il evvel bu olkede komsomol toyu anlayishi oldugunu yada salanda buna neinki inqilab, hetta Indoneziyada olan sunami de demek olar. .

O ki qaldi Baki kucelerine “sexual revolution” yazan deliqanliya, men ona zelimxan yaqubun sinif yoldashi Markesin sozlerini demek isteyirem:” Bu qeder calishma, onsuz da butun en yaxshi sheyler gozlenilmeden bash verir.”

Gunun suallari ise beledir: toy kasetinden secilib ere geden qiz nedir? Toy kasetinden secilib ere geden qizin dogdugu ushaq BDU-da oxuyarken 1968-ci ilin telebe buntunu eleye bilermi? Ve en bashlicasi, toy kasetinden secilib ere geden qizi toy gecesi carpayi ile divarin kuncune sixishdirib zorlayan turk oglunu bagishlamayasan, neyneyesen?

Bir nece il evvel milli meclisde muzakireler gedende elimemmed nuriyev (bele bir milletini, elini—obasini seven mentalitet ashiqi deputat var idi) demishdi ki qiz qacirmaga gore ceza verilmesini nezerde tutan madde cinayet mecellesinden cixarilsin, cunki… qiz qacirmaq bizim milli mentalitetimize aid olan bir meseledir.

Qadini qacirib zorlamagi mentalitetle qanunileshdiren bir millet Avropaya inteqrasiya olunmaq isteyir ve yekeqarin professorlar dunyaya medeniyyeti turklerin getirdiyi haqda danishirlar. Tenqidciler bashqasinin arvadini aparib zorlayan cahandar agani esl azerbaycan kishisi obrazi kimi xalqa teqdim eleyende sehv etmirler—dogrudan da azerbaycan kishisi mini yubkali qadin gorende bir hefte elini cibinden cixarmir. Sonra da deyirler ki Fransa bize hormetsizlik eleyir—belke hormet elemelidi? Size? Toy kasetinden qiz secenlere?

Cenifer Lopezin lifciyi

"Indi ay qardashlar qazaxlarin, azerbaycanlilarin, turkmenlerin,
ozbeklerin quyrugundan iki elli yapishdiqlari Fuzulinin, Elisir
Nevainin, Mehtimqulunun, Abayin dunyanin gozunde Cennifer Lopezin
bir lifciyi qeder qiymeti yoxdur.
qul bazarinda shalvari yamaqli bir qul qefleten cibinden 250
dollarliq telefonu cixarib telefonda bir xeyli cene doyenden sonra
damagina da bir "kent" siqareti qoyub yandirir. Qalirsan mat
meettel. "
bu sozlerin muellifi Seymur Baycandir. Onu teriflemek fikrim yoxdu,
amma azerbaycanin min dene babekinden, fuzulisinden, molla penah
vaqifinden milyon defe yaxshi yazici ve en esasi yaxshi insan
sayiram. Seymur Baycan nizami gencevi kimi selcuq sultanlarindan
caypulu alib nakam mehebbet dastanlari yazmir, ehmed cavad kimi
gunde bir rehberi vesf elemir ve "vetenim, vetenim" deyerek sabir
rustemxanli kimi gunde bir vezife tutmur.
Bu millet dunen Sabiri, Celil Memmedquluzadeni dasha basirdi, bu gun
onlara heykel qoyur. Ne soyende onlari basha dushurduler, ne de
heykel qoyanda onlar yazdiqlarindan bir kelme anlayiblar.
Azerbaycanlilarin yuz il evvelki heyat terzleri ile bugunku
yashayishlari arasindaki ferq odur ki Sabirle Mirze Celili
soymurler, eksine terifleyirler. Yuz il bundan sonra yene de bunlar
ele evvelki kimi qalacaqlar, sadece olaraq azerbaycan xalqinin
dunyaya verdiyi dahilerin siyahisina (bu siyahiya dushmeyen el
agsaqqali qalmayib)elave olunacaq adlarin icerisinde Seymur Baycan
da olacaq ve bu gun Seymur Baycana veten xaini deyenlerin neve
neticeleri Baycan parkinda oturub ana-baci qeyreti cekmekden sohbet
edecekler. Sabir baginda qiz ustunde dava dushduyunu azmi gormushuk?
Burda sohbet Seymur Baycandan getmir, onun yerine bashqa birisinin
de adini cekmek olardi, mesele burasindadi ki adami cerledirler,
deyek ki Sabiri 49 yashinda verem eleyib oldururler, ustelik ona
heykel de qoyurlar, sherlerini oxuyurlar ve Hophopnameni ezber bilen
professor eyni utanmazliqla telebelerden rushvet alir ve hele aldigi
rushvetden 30 manat verib saunada 18 yashli qizin bedenini de ele
gune salir ki yaziq bir hefte ishe cixa bilmir. Bu derecede
dehshetli millet tesevvur etmek mumkun deyil.
Azerbaycanlilarin saxtakarliginin heddi hududu yoxdur. Mehlede kruq
vurub oturanlarin arasinda qeyret sohbetini adeten o oglan bashlayir
ki hemin deqiqelerde bacisi bedenini 10 manatliq kontura satir.
AZTVde xalqimizin coxesrlik medeniyyetinden o yekeqarin professor
danishmaga bashlayir ki onun cixishinin sirin yerinde arvadi
doqquzuncu mertebeden zibili heyete tullayir.
ANS de "torpaqlarimizi qaytarsinlar, cixaq gedek evimize" sozunu o
qacqin deyir ki Bakida 5 yerde qacqin adi ile ozune ev zebt eleyib,
3 yerde kafe ishledir.
Qarabag Azadliq Teshkilatinin sedri akif naginin televiziyaya
musahibe verende sifetinde olan xoshbextliyi gorende adam Yasir
Erefata nifret edir.
Sonra da deyirler ki niye gore qrupda sosializm movzularinda
muzakire getmir?
Quldarliq dovrunde Marks "capital" yaza bilerdimi? Bu olkede camaat
hele SSRI ile kommunizmin ferqini bilmirse, internetden qiz "tutmaq"
ucun istifade edirse bunlardan otru communist tebligati aparmaq
agilsizliq deyilmi?
Olkenin en cox baxilan kanali "qardash bacisini namus ustunde
oldurdu" xeberini anons verirse ve camaat da "halaldi, esl qardash
ele olar" deyerek canlanma icinde diktorun agzindan hansisa erotik
sehnenin tesvirini eshitmeye hazilashirsa, bunlar kommunizmi hardan
basha dushecekler. Azerbaycan metbexinin dunyada tayi beriberi yoxdu
deyib bozbashin yagini sinesine axidan gemiricilere hec Marks da
dirilib gelse kommunizm basha sala bilmez.

ax kakaya jenshina

Haqqim var ki oyunum
Azerbaycan deyende
Bazarlarda doyulum
Azerbaycan deyende
Ushaqliq illerimden gozel bir epizodu ulu turk ovladlari ile
bolushmek isterdim.
O illerde menim atam azerbaycana ancaq avropa ve dunya cempionatlari
kecirilen vaxtlarda, yeni iki ilden bir gelirdi ve bu xarabada oldugu
gunlerde rus qezetleri alirdi. Hemin qezetlerde bezen seksden-fil; an
da sohbetler gedirdi ve qezetin hemin sehifeleri muemmali suretde
yoxa cixirdi. Sonralar bildik ki anam o seifeleri mehv etmekle bizim
terbiyemizi pozulmaqdan qoruyarmish…
Azerbaycan qadini ile azeri kishisi arasinda yegane ferq belke de
yalniz kishi ve qadin sozlerinden o terefe kecmir.
Bakidaki ruslari cixmaqla hansi azerbaycan qadininda qadin plastikasi
gormusuz? Eksine, Baki kuceleri kishi kimi yeriyen, sir sifetinden
erkeklik yagan qadinlarla doludur. Qadina baxirsan bedenindeki
ezeleler bir kilometrden adamin gozune girir, metroya girmemishden
qabaq dayanib yarim kilo tupurur, yemeye oturanda iki tendir
coreyinden doymur. Beyem qadin da tupurer, doqquzuncu mertebeden
zibil atar, soyush soyer, ishiq pulu yigani qapidan qovar?
Azerbaycanin agzibozbashli sairlerini, metro alvercilerini,
tamadalarni dogan kimdi? Belke azerbaycandaki yuz minlerle heserati
da sovet hokumeti inkubatordan cixarib getirib ki genefondumuzu
pozsun. Ne qeder ki azerbaycan qadini beledi, azerbaycan da indiki
veziyyetinde qalacaq.
Xalqimizin qadin haqda mesellerini eshitmisiz?Ancaq azerbaycanli
psixologiyasi aslanin erkeyi –dishisi olmaz tipli dushuk xalq
meselleri yarada bilerdi. Basha dushmurem, kishiye dishi aslan
lazimdir, yoxsa sevmeye qadin?! Yoxsa evlenenden sonra kishi heyat
yoldashini da goturub dovshan ovuna cixacaq? Dede Qorquddan bugune
qeder "ov ovlayib, qush qushlayan" , "uc opub bir dishleyen" "at
minib ox atan" turk qadinlari olan-- qalan heyat eshqimizi de
oldurdu. At minib ova cixan qadin sozsuz ki bir gun vehshileshib
adami neinki dishleyer, hele belke bashqa orqanlarina da xesaret
yetirer. (yeri gelmishken, sonra da deyirler ki oral seks bizim
mentalitete ziddir. Eksine oral seks eslinde azerbaycan torpaqarinda
yaranib, dede qorqud boylari bele sheylerle doludu) Dunyanin
sivilizasiyaya dogru getmek yolunda mubarize apardigi, insanligin
geleceyinin hell olundugu gunlerde biz ozumuz cehennem, azerbaycan
qadinini da dartib at-eshshek minmeye, deve noxtalamaga apaririq.
Sonra da deyirler ki avropa birliyi turkiyeni qebul etmir. Niye gore
de etsin? Parise dede qorqud qopuzu, yunus imre aftafasi lazim deyil,
adamlar iki yuz illik inqilab tarixleri ile dunyaya ders kecib
kohneliyin kokunu ona gore kesmeyibler ki qoyun cobanlari arvad
ushaqlari ile avropaya gelib orani da xaraba qoysunlar. Bir defe
azerbaycanlilar Moskvada ad gunu qeyd edirdiler, rus zenenleri de var
idi, sonra bizimkiler icib niyamedin musayevin "shahnaz" mugamina
qulaq asmaga bashlayanda rusar cixib getdiler. Rus kimi temiz qelbli
bir milletin gunahi nedir ki onu shahnaza qulaq asmaga mecbur
eleyesen?
Eger azerbaycan qadini yayin istisinde kureyinin ortasindan ter axa-
axa cay icib uzun yubkasini yelleyerek avtobusda kishilerin ona yer
vermesini teleb edirse, onda hemin qadinin dogdugu ushaq da en yaxshi
halda nadir bayramli ve ya xumar qedimova ola biler. Yayin qirx besh
derece istisindede hele ana betninde iken bashina doxsan derecelik
qaynar su tokulen ushaq ya mugenni ya da yenge olacaq.
Universitet telebelerinin yayda bir gunluk (gece sohbetinin hec adi
da cekilmir) Quba-Qusar zonasina guya istirahete getmelerini
gormusuzmu? Her qiz yaninda bir dene qeyret agacini da xala oglu,
qardash, nishanli adi ile ozuyle getirir ki birden amandi, bu qiz
eyilib stekan goturende kimse onun ayaqlarina baxar, namus qeyret
elden geder. Azerbaycan qadini dunyanin hemin unikal qadinlarindandi
ki bakireliyini sevgilisiyle yox, eriyle itirir. Heyatdan lezzet
almagi bacarmayan qadinin dogdugu ushaq boyuyende heyatini ayaqqabi
satmaga hesr eidrse , bu son derece tebii haldir.
Ulu turk shairi demishken: bazar , eger ugrunda doyulen varsa
vetendir!

Efsane

Qeyretli azeri kishisi haqda efsane.

Kitabi Dede Qorqud, XVIII boy. Agcabedi nusxesi.

Qeyretli azeri kishisi ozel universitetlerden birinde muellim ishleyirdi. Cox alicenab, temizkar, muasir dunyagorushlu bir canli idi. Axshamlar arvadi ile “ilhamurlar altinda” serialina baxmagi, arvad qohumlari ile (oz qohumlari ile elaqeni kesib arvad cebhesine kecmishdi--- sonra da deyirler ki azerbaycanlilar qadina hormet etmir) dinden, siyasetden ve polat elemdardan danishmagi cox severdi. Ucar ve Yevlaxda aparlan abadliq ve quruculu ishlerini cox beyenir, Qazaxin Dag Kesemen kendinde yeni istifadeye verilmish poct shobesi ile olkemizin iqtisadi inkishafi arasinda olan elaqeden hevesle danishardi. Geceler qizi yatandan sonra onun telefonundaki mesajlari oxuyar, oz ciyinlerine dushen dag kimi agir qeyret cekmek yukunu sherefle dasiyardi. Geceler arvadinin bedeninin intim yerlerde olan sozsuz mesajlardan mena cixarmaq yerine qizinin telefonundaki oyunlara qeder her sheye nezaret ederek ataliq borcunu dovlet ve cemiyyet qarshisinda dibine qeder verirdi. Onun ana-baci, arvad –ushaq qeyreti cekmekde olan hissiyatini hec kasperski anti virus proqraminda da gormek mumkun deyildi. Qeyret anlayishina zerer vere bilecek her addim, her soz, koftadaki her duyme, yubkadaki her qarish ciddi ve arasikesilmez nezaret altinda idi. Arvadlar onu erlerine, analar ogullarina numune gosterirdiler. El ashiqlari ona negmeler qoshur, selmixanim yaqib milli meclisde onun adina laylalar oxuyurdu.

Amma mehemmed eleyhisselam yaxshi deyib ki sen xettde ol, gor men ne deyirem. Bir gun fatmanise arvad qizin telebe yoldashi olan bir oglana salam verdiyini gordu. Fatmanise bunu qizin anasinin xalasi nevesi tenzileye danishdi, tenzile qizin xalasi qizi sekinexanima dedi, sekinexanim bashialovlu anasi sureyyabacinin yanina gelib nesilin bashina gelmish facieni ona neql etdi, sureyyabaci da tumanini geyinib qizin anasi meshedixanima xeber apardi ki bes ay dadi bidad, ay qiz, sen ne sakit oturmusan, bes bilmirsenmi el icinde biabir olmushuq, qizin oglana salam verib. Qizin anasinin xeberden ureyi xarab oldu, tecili yardima zeng elemek isteyende gorduler ki, qeyretli azeri kishisi qiz 9 yasha catandan telefonu baglatdirib ki qizi kishi sesi eshitmesin. Ne ise, arvadin bashina su tokduler, arvad ayildi.

Butun qohum eqreba tir tir esirdi ki kishi bu xeberi eshiden kimi qizin bashini ermeni qiblesine cevirib kesecek. Yaziq arvad o qeder qorxmushdu ki hec kishinin gelishine bozbash da qaynatmadi ki yaziq ishden gelende gemirmeye sumuk tapsin. Qohumlar hamisi picildahsirdilar ki bes demezsenmi, hemishe naxelef ovlad bele qeyretli kishilerin ailelerinden cixir. Sekinebaci dedi ki gormedizmi, dag kimi kishi arif quliyevin oglu getdi turmeye dushdu. Hami bir agizdan tesdiq eledi. Saat yeddide kishinin eve gelme saati yaxinlashanda lissabonun sammit sheherinde olan toplanish yekunlashdi, camaat intizar icinde evlerine dagilishdilar. Havadan qan iyi gelirdi…

Kishiye xeber coxdan catmishdi… agir addimlarla, ciyninde qeyret yuku, ureyinde ovlad sevgisi, qelbinde xeyanet yangisi eve girdi. Arvada ele geldi ki zaman dayandi, ebediyyet bashladi. Kishi metbexden corek bicagini goturub qizinin otagina kecdi. Eyneyini cixardi, alninda damcilanmish teri sildi, sonra qizindan sorushdu:

---Qizim, beyem senin bu gun salamlashdigin oglanin atasi prokurordur?

Qiz cekdiyi xecaletden ne deyeceyini bilmirdi. Qurumush dodaqlari ile yalniz bunu deye bildi:

--Ata, qurbanin olum, bashimi ermeni qiblesine kesme, meni el adetimizle oldur, qurbanin olum , ay ata, dushmen gorub sevinmesin, uzaqgoren daxili ve xarici siyaset xettimize zidd shekilde meni oldurme…

Kishi agir agir fisildayaraq picildadi:

--Ay qizim, sen ne danishirsan? Menim seni oldurmeye elim gelermi? Men ehd elemishdim ki qizim kimi sevse ona da verim getsin. Atanin uzunu ag eledin. Halal olsun sene aldigim uzun yubka. Ne olar prokuror oglu olanda, xoshbextliyi pulda axtarma qizim. Men muqeddes, saf mehebbete mane ola bilmerem. Oglanin atasi hansi rayonun prokurorudu? ...

…Kishi bayira cixib berkden arvadina qishqirdi:

---Min defe demishem ki bicagi itile. Ne qeder calishdim bicaq qizin bashini kesmedi. Bu defe qurban olsun bicaga!

Axirda dede qorqud gelib soz soyledi, boy boyladi, sonra da esl turk oglu turk kimi pulunu alib getdi.

islam ve mentalitet

Islam ve mentalitet
Ne qeder aglagelmez olsa da islam dini azerbaycan mentalitetinden daha proqressivdir.
Bir nece misal verirem (maraqli sheylerden misal verirem ki feyziyab olasiz) ve her ikisine nifret etdiyim bu anlayishlari muqayise edirem:
Islam dinine gore kishi ve qadin nigaha girdikden sonra serbest shekilde istedikleri kimi cinsi elaqede ola bilerler. O cumleden oral seksle de meshgul ola bilerler ve islama gore burada hec bir pis shey yoxdur. Azerbaycanda oral seksle meshgul olan kishiye “dilvuran” deyirler ve bu son on ilin en agir soyushlerinden hesab olunur.
Islam huququna gore cinsi elaqenin zina hesab olunmasi ucun kishinin cinsi orqani qadina onden daxil olmalidir. Yeni anal seksle meshgul olmaq zina hesab edilmir ve buna gore ceza verilmir. Azerbaycanda “girdi—qurtardi” prinsipi quvvededir. Ferqi yoxdur, ister anal seks olsun, ister de adi seks, her iki halda calish ele kecme.
Yene de islam huququna gore zina ederken yaxalanmish kishi ve qadinin gunahinin subut edilmesi ucun dord shahid getirilmelidir. Azerbaycanda qiz oglanin uzune gulumsese onun haqqinda hansi sozun ishledildiyini demeye ehtyac yoxdur.
Islam huququna gore qadini zorla evlendirmeye hec kimin ixtiyari yoxdu. Azerbaycanda neinki qizi istedikleri adama ere verirler, hetta oglani da istedikleri kimi evlendirirler. Tofiqe “olsem seninem, qalsam qara torpagin” deye mesajlar yazan Gulnare bir de xeber tutur ki Novosibirsk bazarinda goyerti satmaqdan goy sogana oxshayan bir oglan , daha dogrusu 35 yashli kishi toy gecesi onun yatagina atilir.
Islama gore kishi evleneceyi qadini nishanlanmamishdan evvel gore ve onunla sohbet ede biler. Azerbaycanda oglana qizin sheklini gosterir, qiza da deyirler ki evi var, mashini var, daha ne isteyirsen, bir az yashi kecib de, ne olar ki, kishi qadindan yashli olmalidir.
Islamda qizin toy gecesi bakire olub olmamasi hec bir rol oynamir, qiz ushaq vaxti zedelene, anadangelme qusurlu dogula ve saire hallar ola biler. Azerbaycanda toy gecesi camaat sebirsizlikle yataq otagindan gelen xeberi gozleyir ki bundan daha iyrenc bir adet tesevvur etmek mumkun deyil.
Ardi var

bizim genclik

“shirin bir kederle 26 il evvel yazdigim sherleri oxudum. Allaha cox shukur ki 26 il evvelki kimi yene de ushaq kimiyem. Hebsxana meni yuxudan, ishtahdan , saglamliqdan mehrum etdi. Amma menim optimizmimden, insanlara inamimdan bir damci da qopara bilmedi.”

Bu sozleri Nazim Hikmet 26 il kecmishe baxaraq Bursa hebsxanasindan yazib.

“dirilik suyu axtarishinda men yariyolda siradan cixdim”

Bu sozu yetmishinci illerde oz memuarlarini neshr etdirdiyi kitabinda, bir vaxtlar Moskvada Nazimle telebe ve ideya yoldashi olmush, hebse dushub cixandan sonra meslekini deyishib dovlet kapitalizmini teriflemish Shovket Sureyya Aydemir Nazime deyirdi.

Oz gencliyini curbecur xatirlamaq olar…

Kecen il bu vaxt Memmed Suleymanov da “gundelik Azerbaycan”da Brodsikden sitat getirmishdi:

Pencere onunde gencliyimi yadima saliram

Herden gulumseyirem, herden de tupururem.

Maraqlidi, goresen biz oz gencliyimiz haqda dushunerken neyi xatirlayacagiq? Ucuz qiymete doner aldigimiz turk kafelerini? Milletci shovinist oldugumuz zamanlari? Allaha ibadetle kecirdiyimiz ramazan ayini? Qohumlarin toyunda Vusal Eliyevin mahnilarina qol qaldirib suzmeyimizi? Yoxsa CV gonderdiyimiz, yaxshi maash veren xarici firmalarin mail adreslerini?

Hetta fashistler de istehza ile deyirdiler ki” 20 yashinda socialist olmayan adamin ureyi yoxdur”. Indi adam alman fashist genclerine de hesedle baxir—hec olmasa onlarin pis yaxshi eqidesi var idi ve adamlar bu eqide yolunda olume getmeyi bacardilar, en azi buna gore onlara hormet etmemek olmur. Azerbaycanda ise socialist sozunun menasini bilen yoxdur ve bir cox azerbaycanlilar ele bilirler ki Lenin hele de sagdir. Sozsuz ki Lenin hele de sagdir, amma azerbaycanlilar bilen menada yox.

Cox maraqlidir, goresen BDU telebeleri qocalanda oz gencliklerinden neyi yada salacaqlar? 22 yashli oglan gece eve gelmemek ucun atasindan icaze alirsa, 20 yashli qiz bazar gunu sevgilisi ile gorushmek ucun elli hoqqadan cixib evden bayira cixmaga gore atasina, anasina ve qardashina vizasina mohur vurdurursa, 18 yashli Celilabadli oglan “esgerlik insan omrunun en gozel cagidir” sozlerini deyirse xatirlamaga hec ne qalmir. Cavan oglan oz sevgilisine riyakarliq ve Royanin mahnilerindan, qiz da xalasi qizinin dunen dogdugu ushagin anasina cox oxshadigindan danishib parkda el ele tutub (ele bil baba nevesi ile gezmeye cixib) gezirse xatirlamasan yaxshidir. Gozel bir insan ise deyirdi ki “cavan oglan elini sevdiyi qizin ayaqlarinin arasina atar da, daha ona eliaga vahidin qezellerini oxumaz ki” . bizde tersinedir.

Ona gore de bizim cavanlar Nazim Hikmetin Bursada hebsxanada oldugu yasha catanda Caneli Ekberova qulaq asirlar. Heyatlarinin en shirin xatiresi olan eliaga vahidin qezellerini parkda xirdaladiqlari gunlerini yada salirlar. Ahmet Kayanin bir mahnisi da ele bu cur bashlayir:”bize kalan…”

sartr ve selmixanim yaqub

1968-ci ilin Paris baharindan duz qirx il otur. qirx il bundan evvel paris kucelerinde qurulmush barrikadalarda ozunden qirx yash cavan telebelerle yanashi 63 yashli Sartr da var idi.

2008-ci ilde azerbaycan telebeleri barrikada qurmurlar ve eger barrikada qursaydilar bele her hansi bir ozune ziyali deyen azerbaycanli, meselen el ashigi zelimxan yaqub hec vaxt hemin barrikadada olmayacaqdi. Bu selmixanim yaqubla Sartrin ferqi deyil, bu azerbaycan ile Fransanin ferqidir.

Sorbonna universitetinin telebelerini kucelere cixaran ideyalar ve entuziazm BDU telebelerinde hec vaxt olmayib. Yeri gelmishken, 1968-ci il telebe qiyaminin shuarlarindan biri mehz bele idi:” inqilabi qalstukla elemirler”. BDU dunyanin hemin o unikal universitetidir ki 18-20 yashli telebeler qara kostyum ve qalstukda, qizlar dikdaban ayaqqabida dersde gelirler. Maraqlidi, azadliq bezen cox xirda sheylerden bashlayir ve cox xirda sheylere fikir vermeyende de itirilir. “biz lazimsiz sheyleri daha cesaretle isteyirik, neinki vacib olanlari. Ona gore de lazimsiz sheylerden imtina etmeye bashlayanda vacib olanlardan da imtina etmeye bashlayiriq”—Xofferin geldiyi neticelerden biri de budur.

Sartr o adam idi ki de Qoll onun haqqinda demishdi:” Sartra toxunmayin, o Fransanin vicdanidir.” selmixanim yaqub ve ya ozune ziyali deyen hansisa bir azerbaycanli haqda neinki president, adi bir azrbaycanli da bunu deye bilermi? Eksine , selmixanim yaqub ozu meselen bele bir fraza fikirleshe biler:” prezidente toxunmayin, azerbaycan onundur.” Qarshisina bir stekan cay qoyub agac kolgsine uzanaraq Dede Elesgerin yaniq shekilde qizlara yazdigi bayatilari ezberden demekle, heyder eliyev haqda poemalar yazmaqla ozune ev eshik duzeltmish, mashin almish, parlamentde yer dilenmish birisi ile barrikadada dayanan 63 yashli Sartri muqayise etmek ve her ikisine de ziyali demekden daha insafsiz ne dushunmek olar ki.

Azerbaycanda da Sartr dogulurmu? Dogulur, amma o Sartr ola bilmir. Azerbaycandaki Sartri ushaq vaxtindan kuceye futbol oynamaga gonderirler, mektebde muellim tuturlar ki ingilis dilinden hazirlashdirsin, universitete girende 5 kostyum , 7 qalstuk alirlar, diplom alan kimi bashiahsagi bir qiz tapib “Lacinim” shadliq evinde toy vurdururlar, toydan 9 ay sonra Sartrin ushagi olmasa mehlede pis baxirlar, elinde kitab gorende soz atirlar—bir sozle uzagi 25 yahsina catanda Sartrdan abbaseli duzeldirler ve belelikle heyat davam edir.

Azerbaycanda Sartr olmaq Aqshin demishken “Janna d’Arkla emishmek qeder aglasigmazdir” . Azerbaycanda en yaxshisi selmixanim yaqub olmaqdir, bir shertle ki bacarasan.

qadina hormet

Avtobusa cavan qiz ve yaxud da yashli qadin minir. Cavan oglanlardan kimse durub ona yer verir. Yashli qadin “cox sag ol, menim balam” , cavan qiz ise hec ne demeyerek( oglanla danishmaq ayibdir, camaat ne fikirlesher) ozunu oturacaga yixir ve avtobus yoluna davam edir.

Bu yaxinlarda bir dostum Novxani avtobusunda ona cavan qiza yer vermeyi teklif ederken ozunu xarici kimi aparib ve surucu ile bir azerbaycanli cavan oglan (azerbaycanda onlara qaqash deyirler) ona basha saliblar ki avropadan ferqli olaraq bizde qadina hormet qalib. Yeni ki biz qadini ere veririk, onu arvad aliriq, ishe getmeye qoymuruq, derse aparib getiririk ki amandi , birden bir oglan gozunun ucuyla ona baxar, 9 yashi olnadan bashina hicab baglayiriq, evde yemek bishiren, paltar yuyan, geceler 15 deqiqe kishinin altina uzanan mashin kimi baxiriq (azerbaycanda seks ifadesi edebsiz soz sayilir) , telefonundaki mesajlari birbebir oxuyuruq, bacimizi hansisa oglanin sevdiyini eshitdikde hemin oglani doymek ucun nesildeki genc quvveleri seferber edirik, amma avtobusa qadina yer verir ve bununla da ona hormet edirik. Avropadan ferqli olaraq….

Bizim en yaxshi jurnalistimiz deyirdi ki azerbaycan teatr sehnesidirse, burada ancaq absurd janrinda tamashalar oynanilir.

Hemin avtobusda yer vermek meselesine gelince, olmazmi ki hemin o qocalar qeybet elemekden , hemin o cavan , abirli heyali qizlar da Ilhamurlar altinda serialindan ve 07 Tofiqe sms yazmaqdan macal tapsinlar, ozlerini insane hesab etsinler ve azerbaycan hokumetinin hansisa balaca strukturundan teleb etsinler ki onlara dunyada insane dashimaq ucun istifade olunan bir neqliyat vasitesi versinler, bir halda ki ciceklenen azerbaycanin buna maddi mkanlari catir. Heyder eliyevin ad gununde havaya sovrulan pullara bakiya onlarla normal boyuk avtobus getirmek olardi ve bununcun imkanli olke yox, orta seviyyeli xalq olmaq kifayetdi. Tbilisi azerbaycan serheddinden cemisi 40 kilometr aralidadi (ustelik deyesen ora da qedim turk yurdudu) ve oradaki avtobuslari gore bilersiz.

Amma hec vaxt azerbaycandaki bir qiz (hec oglan da) ozone normal avtobus teleb etmeyecek. Hansi qizi evdeki qeyret somvollari avtobusa teleb etmek ucun getmeye qoyar. Evezinde her defe avtobusa minende yaninda bir qeyret agaci onu mashina mindirecek, yaninda dayanib etrafa boylanacaq ki gorsun qiza baxan flan yoxdu ki ve qiza danishacaq ki Polat Elemdarin gelen filmde dogulacaq kicik oglunun adi ne olacaq ve ramil seferova qarshi Macaristan hokumeti haqsizliq edir. Ona gore de bu olkenin adi azerbaycandir.

ozunuze baxin, azerbaycanlilar

Hakimiyyet ve gelecek qezeti. 10 may 2008-ci il tarixli nomreden secmeler. Hec ne elave etmirem ve deyishmirem, sadece faktlar. O faktlar ki men onlari gorenden sonra Corc Orville sadece perestish etmeye bashladim. Ve neinki azerbaycanli, hetta insan oldugum ucun ozume nifret etdim. Ashagidaki cumleleri oxuyanda inanmaq cetindir ki Pink Floydun wish you were here- mahnisini ve bu setirleri eyni canlinin --- insanin beyni yaradib. Belelikle kecek meclisimizin bedii hissesine:

*” 10 may ona gore bayramdir ki hemin gun heyder eliyev dunyaya gelib…. “

Haci mubariz qurbanov, qobu belediyyesinin sedri

*”musteqil azerbaycan adli shah eserin muellifi”

Seyid mamoy, tovuz rayonu corekbishirme sexinin reisi

*”xalq onu tarixler boyu yashadacaq”

Q’etibe esedova 3 sayli internat evinin direktoru

*”onun haqqinda ecmish zamanda danishmaq duzgun olmazdi”

Quliyev shahbala cavnshir oglu, memmedli kend fermer teserrufatinin direktoru

*”dahiler keshf eden dahi”

Musayev esed cennet oglu az. Elmi tedqiqat ekincilik institutunun direktoru

*”onu oldugu kimi vesf etmeye ozu kimi insan lazimdir”

Meherrem hesenzade, mashtaga belediyyesinin sedri

*”qoy azerbaycan xalqi menden incimesin, heyder eliyev azerbaycanin hududlarina sigmirdi”

Vidadi quliyev 14-nomreli baki peshe litseyinin direktoru

*”xalqin xoshbextlik taleyinin yazildigi gun—10 may”

Memmedov yusif qulu oglu 178nomreli mekteb direktoru

*”yalniz heyder eliyev hakimiyyete geldikden sonra insanlar demokratiyanin , azadligin ne oldugunu anladilar, bunun shirin anlarini duydular”

Tahir quliyev kurdexani belediyyesinin sedri

*”heyder eliyev yolu haqq yoludur. Ona gore de hamio bu yolla gedir”

Nadirova shelale esger qizi 198nomreli mektebin direktoru

*”canindan artiq sevdiyi xalqi yol;unda cox eziyyet cekdi’

Ferman abdullayev nerimanov rayon dyp reisi

*“Azerbaycanlilar zarafatcil xalqdir…”

doctorravik

her gun kerbeladir

“Men dunen avtomobille gedende nardaran pirine geden coxlu sayda cavanlar gordum ve bu meni cox sevindirdi.”( xalq artisti Ilhame Quliyevanin milli fashist kanalindaki metbex sohbetlerinden)

Niye de Ilhame sevinmesin? Umummilli liderle bashlayan umummilli deqredasiya, kutlevi savadsizliq, milletcilik, boshalan kitabxanalar foununda dolan idman kompleksleri ve mescidler--- -ucuz bir mugenni ucun bundan daha yaxshi bir shey ola bilerdimi? Bu sovet hakimiyyeti illerinde Ilhame ucun agila gelmeyen bir debdebe idi. Bu gun ise shirin realliq.

Nardaran pirinden ferqli olaraq sheherin lap merkezinde mescidler gunlerdir ki dolub boshalir, ne vaxtsa koku kesilmish olan molla ve seyid mafiyasi yeniden bash rollari ele keciribler. Eger turklerin aftafa dashiyanlari olan nurcularin qisqanc baxishlarini cixsaq butun Baki dindarlarinin gozel gunleri kecir. Kishiler erebisatanda hakimiyyet ugrunda bir birini qirmish ereblere yas saxlayirlar.

Hemin bu yas saxlayan adamlarin bezisinin evinde sabah yemeye corek yoxdur. Bu adamlarin demek olar ki hamisi seckilerde sesleri ellerinden alinmish, bashlarini ashagi salmaq hesabina oz miskin ve alcaq heyatlarini surunerek davam etdiren, qorxaq, qanmaz ve zeifin qenimi olan hesheratlardir. Imam huseyn yolunda sine vuranlardan hec biri oz total huquqsuzlugunu, heyatinin her an tesadufi bir zerbeden qirila bileceyini, boyuk fashsit aparatinin elinde xirda bir oyuncaq olduqlarini basha dushmur ve ya basha dushmek istemirler. Namus ve qeyreti sahib olduqlari qadinlarin cinsiyyet uzvlerine nece nefer kishinin toxuna bilmesi ile mueyyen eden qeyretli azerbaycan kishilerinin hec birisi oz sherefsiz, barisharaq ve surunerek yashadiqlari heyatin iyrenc menzeresinden bashini qaldirib baxmaga cesaret etmir. Axshamlar qacqin yataqxanalarindaki kefalerde oturub , ermenileri soyen, ucuz fahisheler ustunde bir birini qiran namuslu cebrayil ve fuzuli qacqinlari esl namussuzlarin oz qizildish ve qalinqash cavanlarinin olmasi faktindan xebersizdirler.

Bu olkede artiq coxdandir ki “ menimle ishin yoxdusa sene toxunmaram” prinsipi ishlemir. Artiq totalitar rejimin esas formuluna gelib catmishiq:” eger menimle deyilsense demeli dushmensen.” Feal shekilde milletci ve dindar olmaq vaxti gelib catib. Mentalitetden mohkem ya[pishraq seriallari soymeyin ardinca artiq nesli kesilmish olan sonuncu azad fikirli adamlarin mehvi prosesi bashlanacaq. Bu defe hakimiyyet yox, kutle terefinden…